Emmen, Noordbarge

4.2.1 Algemeen

Noordbarge is een in de kern Emmen gelegen nederzetting met een kleinschalig karakter en heeft nog veel historische kenmerken van een esdorp. Het dorp bestond oorspronkelijk uit boerderijen met open erven, in wisselende richting ten opzichte van elkaar. Na 1900 is het dorp verdicht met vrijstaande woonhuizen en maatschappelijke- en bedrijfsfuncties, zijn er boerderijen afgebroken en hebben veel boerderijen hun agrarische functie verloren. Ondanks deze ontwikkelingen is er nog een aantal beeldbepalende boerderijen met bijbehorende bouwwerken overgebleven, die het dorp als geheel in combinatie met het wegenpatroon, de brinken, veel oude bomen karakteristiek maken. Als bijzonderheid geldt dat op veel punten doorzichten aanwezig zijn naar karakteristieke bebouwing en begroeide erven.

Langs de doorgaande wegen en de nieuwe straatjes is de bebouwing met een marge in de rooilijn geplaatst terwijl midden in het dorp sprake is van een diffuus geheel van los geplaatste boerderij bebouwing.

4.2.2 Stedenbouwkundige structuur per deelgebied

Om de stedenbouwkundige structuur te beschrijven is het plangebied opgedeeld in meerdere deelgebieden. De grenzen van de deelgebieden zijn bepaald aan de hand van de onderlinge verschillen in gebruik en bebouwingstypen.

Figuur 4.1: Afbeelding Overzicht deelgebieden

4.2.3 Deelgebied A: Esdorp

Beschrijving
De aanwezige voormalige agrarische bebouwing geeft een goede indruk van het oude esdorp Noordbarge. Hier is het oorspronkelijke karakter van Noordbarge het best bewaard gebleven, hier komt de meeste voormalige agrarische bebouwing voor. Het gebied kent verder veel groen en open ruimten. De hoofdvorm en de materialisering van de bebouwing is karakteristiek en geeft een duidelijke charme aan het gebied. Rond 1950 is veel oorspronkelijke bebouwing vervangen en kreeg het gebied een ander aanzien door de toevoeging van burgerwoningen tussen de agrarische bebouwing en door functiewijzigingen van de bedrijfsfunctie agrarisch naar een woonfunctie. Aan de Noordbargerstraat bevindt zich op basis van het oude bestemmingsplan nog een mogelijkheid voor de bouw van een vrijstaande woning.

Figuur 4.2: Afbeelding deelgebied A

Bebouwingstype
Het gebied bestaat uit vrijstaande, in hoofdzaak voormalige, agrarische bedrijfsgebouwen en burgerwoningen. Er bevindt zich nog één agrarisch bedrijf in het gebied.

Situering
De (voormalige) agrarische bebouwing heeft in veel gevallen een historisch gegroeid karakter waarbij de historische bedrijfsgebouwen aan de zuidzijde van de Noordbargerstraat schijnbaar willekeurig op de percelen staan. De onderlinge afstand tussen de gebouwen varieert. De burgerwoningen zijn met de voorgevel op de wegen georiënteerd waarbij de nokrichting van de woningen afhankelijk is van de verkavelingsstructuur. De burgerwoningen staan in een licht variërende rooilijn en dicht op de weg.

Bebouwingsmassa

Hoofdvorm
De voormalige agrarische bedrijfswoningen zijn middelgroot tot groot van omvang en hebben een kenmerkende goothoogte, bouwhoogte en dakhelling. De burgerwoningen kennen een kleine tot middelgrote omvang en hoogten. De bebouwing is grotendeels vrijstaand en heeft een eenvoudige hoofdvorm bestaande uit 1 bouwlaag met een zadeldak. Bijbehorende bouwwerken zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw en kennen een eenvoudige vorm. Bij de voormalige agrarische bedrijfswoningen staan grotere bijbehorende bouwwerken maar deze zijn ondergeschikt aan de hoofdgebouwen.

Verhouding bebouwing – open ruimte
Binnen het gebied bevinden zich verschillende korrels (samenhangende eenheid van gebouwen en buitenruimten). Er zijn diverse voormalige agrarische bedrijfslocaties die een variatie aan bebouwing bevatten (hoofdgebouw en bijbehorende bouwwerken) op een groot groen erf. Daarnaast zijn er burgerkorrels, oftewel eenvoudige, dicht op elkaar staande, veelal kleine, woningen met rondom de bebouwing een tuin.

Verkaveling
De agrarische bebouwing staat op grote kavels en heeft een halfopen tot open karakter. Naar de randen van deelgebied A neemt de onderlinge afstand tussen de bebouwing toe, waardoor op sommige plekken doorzichten op achterliggende open ruimtes aanwezig zijn. Enkele oorspronkelijk grote kavels zijn verder verkaveld voor de latere toevoeging van burgerwoningen. De ligging van de wegen is bepalend geweest voor de verkavelingsstructuur.

Materialisering
In het algemeen hebben de boerderijen en burgerwoningen een steenachtig karakter. De kappen van de voormalige historische bedrijven zijn met riet bedekt, de overige bebouwing doorgaans met gebakken dakpannen. De woonbebouwing is eenvoudig gedetailleerd. De detaillering van agrarische bebouwing varieert.

4.2.4 Deelgebied B: Tussen Oranjekanaal en esdorp

Beschrijving
Het noordelijk deel van het deelgebied B is grotendeels in gebruik door het Wachttorengenootschap. Aan de Ermerweg - Noordbargerstraat staan enkele woningen en een restaurant. Aan de zuidkant van het gebied zijn, in aansluiting op de wijk Bargeres, particuliere woningen gebouwd (plan 'De Boerhoorn'). Vanaf de Huizingsbrinkweg is de overgang naar de vroegere es goed merkbaar door het verschil in hoogte. Verderop staan enkele burgerwoningen langs de Huizingsbrinkweg. In het oostelijk deel van het deelgebied staan twee scholen van AOC Terra en vormt een open veld de “zachte” overgang tussen de bebouwing van Noordbarge naar de wijk Bargeres.

Figuur 4.3: Afbeelding deelgebied B

Bebouwingstype
De bebouwing bestaat merendeels uit woningen, afgewisseld met schoolgebouwen en de gebouwen van het Wachttorengenootschap.

Situering 
De onderlinge afstand tussen de gebouwen varieert. Het gebouw van het Wachttorengenootschap is centraal op een ruime kavel gebouwd, voor het overige geldt dat de bebouwing individueel aan de doorgaande wegen is gesitueerd. De nokrichting van de maatschappelijke functies is verschillend: soms haaks op, soms evenwijdig aan de weg. De bebouwing van woningbouwplan De Boerhoorn is planmatig geordend. De onderlinge positie van de individuele gebouwen in dit gebied is afwijkend in vergelijking tot de overige woonbebouwing van Noordbarge. Deze woningen staan met de voorgevel op de weg georiënteerd in een verspringende rooilijn die dicht op de weg ligt.

Bebouwingsmassa 

Hoofdvorm
De burgerwoningen kennen een kleine tot middelgrote omvang. De woonbebouwing is grotendeels vrijstaand en heeft een eenvoudige hoofdvorm bestaande uit 1 bouwlaag met een zadeldak. De maatschappelijke functies zijn groot van omvang en hebben een afwijkende hoofdvorm en zijn afwisselend van schaal en maat ten opzichte van de overige bebouwing van Noordbarge. Bijbehorende bouwwerken zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw en kennen een eenvoudige vorm.

Verhouding bebouwing – open ruimte
Binnen dit gebied bevinden zich verschillende korrels (samenhangende eenheden van gebouwen en buiten ruimte). Er staan dicht op elkaar staande vrijstaande woningen met rondom de bebouwing een tuin. Maar er zijn ook afwijkende volumes die een variatie aan bebouwing bevatten (hoofdgebouwen en bijbehorende bouwwerken) op een groot groen erf.

Verkaveling
De bebouwing van woningbouwplan De Boerhoorn is planmatig opgezet. Voor de overige woonbebouwing geldt dat de verkaveling kleinschalig is en individueel aan de doorgaande wegen is gesitueerd. De kavels van de maatschappelijke functies wijken hiervan af. Deze staan op grote kavels.

Materialisering
De woonbebouwing is eenvoudig gedetailleerd en de kappen van de woningen zijn doorgaans met dakpannen bedekt. De bebouwing met maatschappelijke functies zijn uitgevoerd in metselwerk. De dakbedekking is bij deze bebouwing gevarieerd, er is gebruik gemaakt van dakpannen alsmede bitumineuze bedekking.

4.2.5 Deelgebied C: Melkfabriek en omgeving

Beschrijving
Dit gebied ligt enigszins geïsoleerd van het oude esdorp door de ligging van de Ermerweg. Het voormalige melkfabriekcomplex en de schoorsteen zijn karakteristiek voor de industriële ontwikkeling aan het Oranjekanaal. In de loop der jaren is de bedrijfsbebouwing ruimtelijk één geheel gaan vormen met het dorp en zijn omgeving. De bebouwing op het melkfabriekterrein is recent uitgebreid met twee kantoorgebouwen. Er liggen ook nog twee uitbreidingsmogelijkheden voor kantoorgebouwen op het terrein.

Aan de oostzijde van dit deelgebied zijn enkele woningen gebouwd en aan de Stortweg vindt ook vervanging van de bestaande woningen plaats, waarbij de bouwmassa's worden aangepast aan de huidige normen. Aan de Stortweg bevinden zich nog twee mogelijkheden voor de bouw van een vrijstaande woning.

Figuur 4.4: Afbeelding deelgebied C

Bebouwingstype
De bebouwing bestaat uit woningen, een tuincentrum, de voormalige gebouwen van de melkfabriek en de kantooruitbreidingen op het melkfabriekterrein. Het melkfabriekterrein is hoofdzakelijk in gebruik voor kantoordoeleinden en maatschappelijke functies.

Situering
De woningen zijn overwegend met de voorgevel op de weg georiënteerd, waarbij de nokrichting afhankelijk is van de verkaveling. De woningen staan in een licht variërende rooilijn, op een vrij dichte afstand van de weg. De onderlinge afstand tussen de gebouwen varieert.

Het tuincentrum is op een grotere afstand van de weg gesitueerd waarbij de bebouwing evenwijdig met de zijdelingse perceelsgrens loopt. Het parkeren vindt plaats op het eigen erf tussen de bedrijfsbebouwing en de straat. In dit gebied kan nog een bedrijfswoning worden gerealiseerd.

De fabriek is gesitueerd op de hoek tussen de Ermerweg en het Oranjekanaal waarbij de gevel de zijdelingse perceelsgrens volgt (evenwijdig met het kanaal). Op het terrein staan losstaand van de voormalige fabriek kantoorgebouwen in een vrije setting waarbij rekening is gehouden met parkeren op het perceel.

Bebouwingsmassa 

Hoofdvorm 
De oorspronkelijke woningen kennen een kleine tot middelgrote omvang. De bebouwing is vrijstaand en heeft een eenvoudige hoofdvorm bestaande uit één bouwlaag met een zadeldak. De nieuw toegevoegde woonbebouwing aan de Stortweg is afwisselend van maat, schaal en detaillering. Bijbehorende bouwwerken zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw en kennen een eenvoudige vorm.

Bij de nieuw- en verbouw van en bij de voormalige melkfabriek is er voor gekozen om qua stijl en schaal aan te sluiten bij de aanwezige bebouwing.

Verhouding bebouwing – open ruimte
Door de smalle verkaveling is de woonbebouwing aan de straatzijde vrij dicht. Nieuwe toegevoegde woningen hebben een groter bouwvolume dan de 'oude' bestaande woningen.

Het tuincentrum en de voormalige fabriek staan op grote kavels. Door de terug liggende situering ontstaat er een open beeld, dit ondanks de grotere bebouwingsmassa's.

Verkaveling
De verkaveling van de woonbebouwing heeft een historisch gegroeid karakter en wordt in ruimtelijke zin gevormd door de wegen. De kavels staan grotendeels haaks op deze wegen. De kavels zijn smal en langwerpig. De kavels van het melkfabriekcomplex en tuincentrum wijken hier van af. Deze staan op ruime kavels.

Materialisering
De burgerwoningen zijn uitgevoerd in metselwerk en zijn voorzien van dakpannen. Het melkfabriekcomplex is ook uitgevoerd in traditioneel metselwerk. Het tuincentrum is van een lichte open constructie.

4.2.6 Deelgebied D: Tussen Zuideind en Oranjekanaal

Beschrijving

In dit gebied komen voornamelijk woningen voor waarvan de bebouwingsrichting wisselt. Achter de woningen van de Huizingsbrinkweg en de Ermerweg ligt een onbebouwd gebied dat grotendeels als tuin en weide in gebruik is. Aan de oostkant domineert de forse beplanting. Aan weerszijden van de Huizingsbrinkweg en het Zuideind staan bomen die zorgen voor een landschappelijk karakter.

Figuur 4.5: Afbeelding deelgebied D

Bebouwingstype
In dit gebied komen hoofdzakelijk vrijstaande woningen voor. Aan de Stroetweg staat een school en bevindt zich een bedrijf.

Situering
De bebouwing aan de randen van het deelgebied hebben een open karakter door de ruimte tussen de bebouwing. Naar binnen toe neemt de onderlinge afstand tussen de bebouwing af, waardoor de bebouwingsdichtheid toeneemt. De bebouwing staat overwegend haaks op de weg. De gebouwen staan in een rooilijn en vrij dicht op de weg. De latere toevoeging van vier woningen aan de westzijde van het Zuideind wijkt hier van af.

Bebouwingsmassa

Hoofdvorm
De woningen kennen een kleine tot middelgrote omvang. De bebouwing is vrijstaand en heeft een eenvoudige hoofdvorm bestaande uit één bouwlaag met een zadeldak. De nieuw toegevoegde woonbebouwing aan de westzijde van het Zuideind en de Ermerweg is afwisselend van maat, schaal en detaillering. Dit in contrast met de kleinschalige woonbebouwing van dit deelgebied. Bijbehorende bouwwerken zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw en kennen een eenvoudige vorm.

Verhouding bebouwing – open ruimte
De bebouwing staat dicht op elkaar met rondom de woonbebouwing vrijstaande tuinen. Richting de randen van het deelgebied neemt de onderlinge afstand tussen de bebouwing toe waardoor er meer openheid ontstaat.

Verkaveling
De verkaveling heeft een historisch gegroeid karakter en is bepaald door de wegenstructuur. De kavels staan grotendeels haaks op deze wegen.

Materialisering
De bebouwing is uitgevoerd in metselwerk en voorzien van dakpannen.

4.2.7 Deelgebied E: Achter het Kanaal - Bargerkampenweg

Beschrijving
In dit deelgebied komen overwegend woningen voor aan de wegen Bargerkampenweg, Achter het Kanaal en Ermerweg. In het tussenliggende gebied staan een aantal kleinere woningen. Oorspronkelijk stonden hier meer woningen. Deze zijn na verloop van tijd afgebroken en herbouwd langs de wegen Achter het Kanaal en de Bargerkampenweg. Aan de Bargerkampenweg bevindt zich nog een mogelijkheid voor de bouw van een vrijstaande woning.

Figuur 4.6: Afbeelding deelgebied E

Bebouwingstype
In dit gebied komen hoofdzakelijk vrijstaande woningen voor.

Situering
De bebouwing is haaks op de weg geprojecteerd. De woningen staan in minimaal variërende rooilijn en vrij dicht op de weg. De onderlinge positie van de woningen is wisselend. De bebouwingswanden hebben meestal een halfopen tot open karakter. Naar het noorden toe neemt de onderlinge afstand tussen de bebouwing toe, waardoor het landschap steeds beter waarneembaar wordt.

Bebouwingsmassa

Hoofdvorm 
De woningen kennen een kleine tot middelgrote omvang. De bebouwing is vrijstaand en heeft een eenvoudige hoofdvorm bestaande uit één bouwlaag met een zadeldak. De nieuw toegevoegde woonbebouwing is afwijkend van maat, schaal en detaillering. Bijbehorende bouwwerken zijn ondergeschikt aan het hoofdgebouw en kennen een eenvoudige vorm.

Verhouding bebouwing – open ruimte
De woningen staan vrij dicht op elkaar met rondom de bebouwing een vrijstaande tuin. Richting het noorden neemt de onderlinge afstand tussen de bebouwing toe waardoor er meer openheid ontstaat.

Verkaveling
De verkaveling heeft een historisch gegroeid karakter en werd gevormd door de wegen. De kavels staan grotendeels haaks op de wegen.

Materialisering
De bebouwing is uitgevoerd in metselwerk en zijn voorzien van dakpannen.

4.2.8 Deelgebied F: Hooggoorns

Beschrijving
Binnen dit gebied bevinden zich voornamelijk kantoren en een hotel.

Figuur 4.7: Afbeelding deelgebied F

Bebouwingstype
De kantoor- en horecabebouwing heeft een afwijkende bouwvorm ten opzichte van de overige bebouwing van Noordbarge.

Situering 
De bouwrichting varieert, waarbij haaks op de weg geprojecteerde bebouwing het meest kenmerkende voor dit gebied is. Het hoofdgebouw van woningbouwcorporatie Lefier en het hotel richten zich ook op de doorgaande wegen langs het plangebied. De gebouwen staan op ruime afstand van de weg en aan de buitenzijde in één rooilijn. De onderlinge afstand is vrij groot.

Bebouwingsmassa

Hoofdvorm
De kantoor- en horecabebouwing is afwisselend van maat, schaal, materiaalgebruik en detaillering ten opzichte van de overige bebouwing van Noordbarge. De bebouwing is vrijstaand en heeft een eenzijdige kantige hoofdvorm bestaande uit twee of drie bouwlagen met grotendeels platte daken.

Verhouding bebouwing – open ruimte
Rondom de bebouwing liggen grote open ruimtes, die zijn ingericht met groen en parkeervoorzieningen. Richting de randen neemt de onderlinge afstand tussen de bebouwing toe waardoor er meer openheid ontstaat.

Verkaveling
Het Hooggoorns gebied is planmatig verkaveld waarbij geen rekening is gehouden met historische structuren.

Materialisering
De gebouwen hebben een steenachtig karakter.