direct naar inhoud van 4.1 Ontstaansgeschiedenis
Plan: Bestemmingsplan Emmen, Centrum-West
Status: vastgesteld
Plantype: bestemmingsplan
IMRO-idn: NL.IMRO.0114.200909054-0701

4.1 Ontstaansgeschiedenis

Ontstaan van het landschap

Het plangebied en de directe omgeving daarvan, maken van oorsprong deel uit van een typisch esdorpenlandschap. Dit landschap is ontstaan op de hoger gelegen delen van Drenthe (dekzandruggen) als gevolg van een langdurig landbouwkundig ontwikkelingsproces. Door het eeuwenlang ophogen en bemesten van deze essen (akkers) ontstond een landschap waarvan de volgende elementen karakteristiek kunnen worden genoemd:

  • openheid: van oorsprong werden de individuele percelen op een es afgeschermd door middel van houtwallen of boomsingels. Vanaf de 19de eeuw zijn deze elementen echter verdwenen, waardoor veel essen worden gekarakteriseerd door een grote mate van openheid;
  • heldere begrenzing: om de kostbare gewassen op de es te beschermen tegen vee en wild, werd er in vroeger tijden vaak een omheining of vlechtwerk aangebracht. De meest gangbare begrenzing vanaf de 18de eeuw bestond uit een zogenaamde 'eswal', welke was beplant met hakhout of doornige struiken. Deze elementen zijn vaak nog wel aanwezig en zorgen voor een heldere begrenzing van de buitenzijde van de es;
  • bolle ligging: doordat essen vaak op natuurlijk reliĆ«f zijn gesitueerd, is er vaak sprake van een bolle ligging;
  • meerder gebruikers: een es werd vaak door tientallen of honderden verschillende boeren gebruikt. De perceelsgrenzen van individuele akkers zijn soms nog herkenbaar in het landschap.

Ruimtelijke ontwikkeling van het plangebied

Het plangebied is gelegen op de Noordbargeres. Als gevolg van de ligging tussen Emmen en het dorp Noordbarge, is dit gebied met name in de afgelopen vijftig jaar ingrijpend veranderd (zie figuur 4.1). Als gevolg van woningbouw in de jaren '50 van de vorige eeuw groeiden de beide kernen aan elkaar waardoor de Noordbargeres in twee delen werd gesplitst. In de jaren '70 werd de es aan de zuid- en oostzijde doorsneden door de Ermer- en Hondsrugweg, waarna Emmen en Noordbarge verder op de es konden worden uitgebreid. Ook ten noorden van de Noordbargeres hebben ontwikkelingen plaatsgevonden: hier is Emmen gegroeid in de richting van het dorp Westenesch. Ten slotte is ook de 'ronde' begrenzing van de oorspronkelijke es aan de westzijde veranderd in een rechte lijn door de aanleg van het Oranjekanaal.

De Noordbargeres omvat tegenwoordig het gebied tussen de Ermerweg, de Hondsrugweg, de Westenesscherstraat en het Oranjekanaal.

De omvang van de es is daardoor veel kleiner dan de vroegere, veel grotere es. De es wordt aan drie kanten ingesloten door infrastructuur en bebouwing, waardoor zij niet meer als helder begrensde eenheid herkenbaar is. De kenmerkende beplanting, die op de kaart van 1850 nog een bijna volledige houtwal rond de es vormt, is dan ook vrijwel niet meer aanwezig.

Naast de nieuwe vormen van grondgebruik is de oorspronkelijke padenstructuur van de es verdwenen. Van de drie doorlopende paden zijn alleen de rechtgetrokken Schapenveenweg en het Kerkepad nog over. De laatste fungeert als fietspad tussen Noordbarge en Emmen.

afbeelding "i_NL.IMRO.0114.200909054-0701_0007.png"

Figuur 4.1 Transformatie van de Noordbargeres van 1850 tot 2005

afbeelding "i_NL.IMRO.0114.200909054-0701_0008.png"

Figuur 4.2 Huidige bebouwing nabij het plangebied